Reklama
Gazetka promocyjna Drogerie Natura - Gazetka Drogerie Natura - ważna 01.03 do 31.03.2023
Reklama
Reklama
TEMAT MIESIĄCA wszystkim zgłaszane obniże- nie nastroju. Autorzy są przekonani, że uzyskane wyniki nie mogą być dziełem przypadku. Ana- lizowano bowiem dane do- tyczące zgonów w poszcze- gólne dni w konkretnych hrabstwach w porównaniu z informacjami dziennymi dotyczącymi stanu powie- trza, pozyskanymi z Agencji Ochrony Środowiska i innych tego typu instytucji, przy uwzględnieniu różnych czyn- ników modyfikujących, takich jak siła wiatru. Badanie było więc zakrojone na ogrom- ną skalę, a jego rezultaty są istotne statystycznie. ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA JAKO ŹRÓDŁO DEPRESJI Amerykańskie badanie od- biło się szerokim echem ze względu na wyniki i rozmach, ale nie było pierwszym, które wykazało istnienie zależności między skażeniem powietrza a depresją i jej następstwa- mi. Podsumowania 25 prac opublikowanych do 2017 roku na całym świecie dokonał ze- spół Isobel Braithwaite z Uni- versity College London. Po- twierdziło ono, że korelacja jest wyraźna. Okazuje się, że 6-miesięczna ekspozycja na pył PM2,5 w stężeniu dwu- krotnie przekraczającym nor- my WHO (10 ug/m3 średnio- rocznie) wiąże się z około 10-procentowym wzrostem ryzyka zachorowania na de- presję. Warto nadmienić, że w wielu polskich miastach jakość powietrza absolutnie nie przystaje do wytycznych Światowej Organizacji Zdro- wia, bowiem przekracza normy nawet 3-4-krotnie. W latach 2019-2021 tzw. kra- jowy wskaźnik średniego na- rażenia na pył PM2,5 wyniósł w Polsce 17 ug/m3. Duże zainteresowanie 20 NATURA | marzec 2023 środowiska naukowego wzbudza fakt, iż znaczące statystycznie i dość podob- ne wyniki badań uzyskiwa- ne są w różnych częściach świata, co może sugerować, że wpływ smogu na ludzką psychikę jest uniwersalny. Dokładne tego przyczyny nie są znane, jednak — jak pisze Isobel Braithwaite — istnieją dowody pozwalające powią- zać długotrwałą ekspozycję na pyły zawieszone PM2,5 z dwoma patomechanizma- mi rozwoju depresji. Jed- nym z nich jest stan zapalny obejmujący ośrodkowy układ nerwowy i zaburzający jego działanie. Drugi to deregu- lacja osi podwzgórze-przy- sadka-nadnercza, odpowie- dzialnej za ważne procesy hormonalne, aktywowanej w szczególności w sytuacjach stresowych. Czy są też inne powody? Tego nie wiadomo. Niewątpliwym problemem, który utrudnia głębsze po- znanie zagadnienia, są ogra- niczenia metodologiczne i etyczne. Naukowcy mogą się opierać głównie na da- nych „historycznych”, zbiera- nych przez różne instytucje (szpitale, agencje ochrony środowiska itd.). Niedo- puszczalne jednak jest wy- konywanie bieżących testów laboratoryjnych ze względu na dużą szkodliwość pyłów zawieszonych i innych skład- ników smogu. JAK PYŁY ZAWIESZONE WPŁYWAJĄ NA ILORAZ INTELIGENCJI Zanieczyszczenie powietrza upośledza nie tylko ludzką psychikę, ale też zdolno- ści poznawcze. Wiele osób skarży się na swego rodzaju ociężałość myślenia i per- cepcji w czasie, gdy docho- dzi do przekroczenia norm smogowych w danej okolicy. Okazuje się jednak, że wpływ szkodliwych substancji jest nie tylko doraźny. Długotrwa- ła ekspozycja na pyły u kobiet ciężarnych wyraźnie obniża iloraz inteligencji u ich po- tomstwa. Dowiodły tego no- watorskie badania Wiesława Jędrychowskiego z Collegium Medicum Uniwersytetu Ja- giellońskiego. Po przeanali- zowaniu danych dotyczących licznej grupy krakowskich dzieci okazało się, że te, któ- rych matki chłonęły w ciąży większe dawki zanieczysz- czeń, mają IQ niższe prze- ciętnie o 3,8 punktu niż ich rówieśnicy. Dla pewności na- ukowcy starali się wyizolować czynnik, jakim jest ekspozy- cja na smog, ograniczając pierwotną grupę badawczą do kobiet niepalących, nie- obarczonych nadciśnieniem i niestykających się z zanie- czyszczeniami w pracy. Co bardzo ważne, do zbliżo- nych wyników doszedł zespół badawczy dokonujący podob- nej analizy w Nowym Jorku. Także i w tej sytuacji trudno jest więc mówić o przypadku. Warto dodać, że inne ame- rykańskie badania także po- twierdziły zależność między ekspozycją matek na smog a występowaniem takich za- burzeń rozwojowych u ich dzieci, jak autyzm i ADHD. POLSKA SMOGOWĄ STOLICĄ EUROPY Smog, który stał się przyczy- ną tylu dramatycznych pro- blemów zdrowotnych, jest specyficznym i nienatural- nym zjawiskiem atmosferycz- nym. Polega na kumulacji szkodliwych związków w po- wietrzu i występuje z reguły w określonych warunkach pogodowych. W Polsce do- minuje smog typu londyń- skiego, gdzie trujące sub- stancje unoszą się we mgle, zwłaszcza w chłodne dni. Głównym jego źródłem jest tak zwana emisja niska, czyli dymy pochodzące z domo- wych kominów, będące efek- tem spalania węgla i drewna w piecach. Dla krajów strefy międzyzwrotnikowej charak- terystyczny jest natomiast smog typu Los Angeles, związany przede wszystkim z zanieczyszczeniami komu- nikacyjnymi, zwiększający swoje natężenie podczas upałów. Należy wiedzieć, że Polska jest smogowym epicentrum Europy — konkuruje na tym polu jedynie z kilkoma kra- jami położonymi w połu- dniowo-wschodniej części kontynentu (m.in. z Bułga- rią, Bośnią i Hercegowiną). Z głośnego raportu WHO wynika, że z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast Europy, aż 36 leży w Polsce. Najgorsza sytuacja panuje w województwach: mało- polskim, śląskim i łódzkim. Dzieje się tak ze względu na wysoki stopień urbanizacji przy jednoczesnym wystę- powaniu dużych skupisk zabudowy jednorodzinnej lub starych kamienic, ogrze- wanych piecami węglowymi i drzewnymi. W Małopolsce znaczenie ma również górzy- ste ukształtowanie terenu, zanieczyszczenia kumulują się bowiem w osłoniętych od wiatru dolinach. Wśród szkodliwych substan- cji znajdujących się w smo- gu, w polskich realiach domi- nują drobne pyły PM2,5 oraz PMn10, z których szczególnie niebezpieczne są te pierw- sze, z łatwością przenikające nie tylko do płuc, ale też do krwiobiegu, a za jego po- średnictwem do wszystkich narządów wewnętrznych. Oprócz tego w zanieczysz- czonym powietrzu znajdują się też dwutlenki siarki i azo- tu oraz tlenek węgla. Piotr Brzózka mocne i lśniące WZMACNIAJĄCY SZAMPON