Reklama
Gazetka promocyjna Drogerie Natura - Gazetka Drogerie Natura - ważna 01.02 do 28.02.2023
Reklama
Produkty w tej gazetce
Reklama
TEMAT MIESIĄCA olej palmowy: stosować czy bojkotować, oto jest pytanie Olej palmowy. Pożądany i złowrogi jednocześnie. O jego wpływie na zdrowie człowieka, głównie negatywnym, mówi się od lat. O tym, jak destrukcyjnie jego produkcja wpływa na środowisko naturalne – od niedawna i nie tak głośno. Aby było głośniej, koalicja Palm Oil Watch International ogłosiła 1 lutego Międzynarodowym Dniem bez Oleju Palmowego. O lej palmowy jest najczęściej wykorzystywany ze wszystkich tłuszczów – znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym, ale też kosmetycznym i energetycznym. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej podaje, że wyciąg z palmy olejowej stanowi aż 40 procent ogólnoświatowej produkcji tłuszczów roślinnych, co ma związek przede wszystkim z ogromną wydajnością. Z jednego hektara można bowiem wytworzyć aż 3,8 tony oleju rocznie. Dla porównania, tej samej wielkości plantacja rzepaku lub słonecznika daje plon 4-5 razy mniejszy, na poziomie 0,7-0,8 tony. W związku z tym olej palmowy jest też znacznie tańszy, niż wiele innych tego typu tłuszczów, co zachęca producentów żywności do jego masowego używania. 18 NATURA | luty 2023 Olej palmowy pozyskiwany jest z olejowca gwinejskiego, zwanego też palmą oleistą (Elaeis guineensis). Dostępny jest w dwóch postaciach, różniących się między sobą sposobem wytwarzania, składem oraz właściwościami chemicznymi: olej z ziaren palmy (palm kernel oil), przypominający kokosowy, o żółtawej barwie, olej z miąższu (palm oil), pierwotnie pomarańczowoczerwony, po rafinacji zaś niemal biały. W przemyśle spożywczym (i nie tylko) używany jest przede wszystkim ten drugi. Znajduje się w składzie ogromnej liczby produktów, takich jak margaryny, tłuszcze do smażenia, majonez, sosy, słodycze, lody, ciasta, chipsy, frytki, zupy instant, mleko w proszku, żywność dla niemowląt. Służy też do produkcji wielu kosmetyków (w tym mydeł, szamponów, kremów i pianek do golenia), a także pasz dla zwierząt, smarów i paliw roślinnych. WPŁYW OLEJU PALMOWEGO NA ZDROWIE CZŁOWIEKA Wpływ oleju palmowego na zdrowie człowieka od lat jest przedmiotem dociekań naukowców. Choć tłuszcz ten generalnie ma złą opinię, rezultaty prac specjalistów bynajmniej nie są jednoznacznie negatywne; istnieje w tej materii wiele odcieni szarości. O czym warto wiedzieć? Wedle powszechnie akceptowanych zasad zdrowego żywienia, tłuszcze dzielą się na te, które są zdrowe i pożyteczne oraz te, których spożycie jest szkodliwe. Do pierwszej grupy należą tak zwane niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), takie jak kwas oleinowy, a także kwasy omega-3 i omega-6. Na drugim biegunie lokują się nasycone kwasy tłuszczowe (SFA, saturated fatty acid) oraz trans. Rośliny w większości są źródłem przede wszystkim NNKT. Wyjątek stanowią tłuszcze: kokosowy oraz palmowy właśnie. Z danych przytaczanych przez Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej wynika, że pierwszy z nich zawiera aż 90 procent tłuszczów nasyconych, drugi zaś 50 procent. Dla porównania, w oleju rzepakowym, który jest uznawany za zdrowy, ich zawartość to zaledwie 7 procent. Tak duża ilość SFA może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka, zwłaszcza biorąc pod uwagę skalę, na jaką jest stosowany i spożywany olej palmowy. W tym kontekście wspomina się między innymi o negatywnym oddziaływaniu kwasu palmitynowego, będącego jednym z głównych składników, który może przyczyniać się do pogorszenia parametrów cholesterolu, w tym obniżenia stężenia dobrej frakcji HDL i zwiększenia złej LDL. Dalszą tego konsekwencją jest rozwój miażdżycy i chorób układu krążenia, a także otyłości. Finalnym zaś efektem jest zwiększone prawdopodobieństwo zawału lub udaru. Na fakt ten zwraca uwagę między innymi Światowa Organizacja Zdrowia. Aczkolwiek nie wszystkie źródła zgadzają się z tą tezą, są też w przestrzeni naukowej twierdzenia, że mimo wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych, produkt ten wcale nie wpływa na pogorszenie profilu lipidowego i nie stwarza zwiększonego ryzyka schorzeń naczyniowo-sercowych. Skąd takie rozbieżności? Diabeł może tkwić w szczegółach. Wiele w tej materii zależy od stopnia przetworzenia. W praktyce bardzo często olej palmowy jest utwardzany. Nabiera wówczas stałej konsystencji zbliżonej do masła, jest bardziej stabilny, wolniej się utlenia, ma większą odporność na wysoką temperaturę. To, co jest korzystne dla producentów żywności, okazuje się jednak bardzo niebezpieczne dla konsumentów. Po utwardzeniu olej palmowy staje się bogatym źródłem tłuszczów typu trans, które wprawdzie są nienasycone, ale uchodzą za bardzo niebezpieczne dla człowieka. Wiadomo, że pogarszają one istotnie profil lipidowy, co w szybkim tempie prowadzi do miażdżycy i wszelkich jej dalszych konsekwencji w obrębie układu sercowo-naczyniowego. Ale nie tylko. Konsekwencją spożycia tego typu substancji jest też zmniejszenie wrażliwości komórek organizmu na hormon insuliny. To zaś otwiera drogę do rozwoju cukrzycy typu 2. Należy też dodać, że procesy obróbki oleju palmowego przyczyniają się do utraty cennych składników o charakterze wybitnie prozdrowotnym. Surowy produkt jest bowiem bogatym źródłem takich substancji, jak karotenoidy (w tym retinol, którego fot. unsplash.com/tdimitry b TEMAT MIESIĄCA NATURA | luty 2023 19