Reklama
Gazetka promocyjna Drogerie Natura - Gazetka Drogerie Natura - ważna 01.02 do 28.02.2023
Reklama
Reklama
OD ŚRODKA OD ŚRODKA Diagnoza pozwoliła mi zauważyć, że istnieje społeczność osób neuroodmiennych, że teraz mam z kim się utożsamiać. Przestałam myśleć, że jestem osobą, która ma pecha, przestałam się czuć taka samotna – mówi Ida Tymina, która od dwóch lat opowiada i pisze w mediach społecznościowych o neuroróżnorodności, stara się zmieniać stereotypowe myślenie o osobach ze spektrum autyzmu. Brakuje aktualnych statystyk dotyczących Polski, ale z najnowszych danych amerykańskiej agencji rządowej Centers for Disease Control and Prevention można wywnioskować, że autystyczna jest przynajmniej 1 osoba na 44, a więc kilkaset tysięcy osób w Polsce. Trudno o dokładne dane, ponieważ dopiero od niedawna autyzm rozpoznaje się u osób dorosłych, które nie miały dostępu do diagnozy w dzieciństwie. nie muszę już udawać 32 NATURA | luty 2023 Co obecnie wiemy o spektrum autyzmu? Wiedza na temat autyzmu, ADHD i neuroróżnorodności w ostatnich kilku latach bardzo się rozwinęła. Coraz więcej osób ma szeroką i zróżnicowaną wiedzę na ten temat, choć – niestety – wiele osób jeszcze tkwi na etapie wiedzy z lat 90. ubiegłego wieku. Mamy zamknięte kręgi osób zainteresowanych autyzmem ze względu na fakt, że same są autystyczne, mają autystyczne dzieci, są nauczycielami w szkołach specjalnych albo są psychologami. Obecnie jesteśmy w momencie przejściowym, nie ma jeszcze wspólnej, powszechnie dostępnej płaszczyzny wymiany wiedzy o tym, czym autyzm jest i co w związku z tą diagnozą należy robić. Sam autyzm zaczął swoją zasadniczą historię właściwie gdzieś w połowie XX wieku w Polsce. Specjaliści, pedagodzy, psychiatrzy zaczęli się interesować autyzmem gdzieś w latach 80. Na początku lat 90. powstały pierwsze organizacje, które pomagały w diagnozowaniu dzieci, w terapii dzieci autystycznych. Wtedy też ugruntowało się ogólne wyobrażenie na temat autyzmu w Polsce. Było ono oparte na stereotypach albo niepełnej wiedzy. Do jednego z tych stereotypów należał fakt, że autyzm bardzo długo kojarzono wyłącznie z dziećmi. W myśl tego autyzm był czymś, z czego można wyrosnąć i nie było mowy o autystycznych dorosłych. Tymczasem z autyzmem człowiek się rodzi i z autyzmem umiera, nie da się go w żaden sposób pozbyć. W ostatnich latach dużo uwagi poświęca się autystycznym kobietom. Wcześniej mówiono czasem o autystycznych dziewczynkach, ale przede wszystkim o chłopcach. To wyjaśnijmy, czym jest spektrum autyzmu? To jest trudne pytanie. Nadal trwają badania genetyczne i neurobiologiczne, które mają pozwolić na to, by dogłębnie zrozumieć, czym jest autyzm. Mówiąc dość ogólnikowo, autyzm to pewien rodzaj mniejszości neurologicznej, czyli w skrócie neuromniejszości. Osoby autystyczne mają trochę inny układ nerwowy niż większość ludzi. To nas różni od reszty. Na czym dokładnie polegają te różnice, nadal pozostaje w sferze badań. A czy jest coś, po czym możemy rozpoznać cechy charakterystyczne dla autyzmu? Nie da się samemu w pełni rozpoznać autyzmu, bo żeby móc mieć pewność, potrzebna jest profesjonalna diagnoza. Nie jest ona łatwym procesem i wymaga od osoby diagnozującej specjalistycznej wiedzy. Ma to znaczenie, ponieważ osoba poddawana badaniu mogła przejść w życiu przez szereg doświadczeń, które mogą u niej skutkować zachowaniami podobnymi do zachowań osób autystycznych. Może się więc okazać, że ktoś może sprawiać wrażenie osoby autystycznej, ale te zachowania wcale nie wynikają z autyzmu, bo mają zupełnie inne źródło. To, na co warto zwrócić uwagę, to właśnie rozgraniczenie, czy dana osoba urodziła się z zespołem pewnych cech, co może wskazywać na neuromniejszość, czyli na przykład spektrum autyzmu. Jeśli zachowania pojawiły się później, to mogą być wynikiem przeżytej traumy, zaburzeń osobowości. Czy każda osoba autystyczna jest na swój sposób inna? Zdecydowanie tak. Ciągle trwają spory i prowadzone są badania, które próbują ustalić, jakie cechy definiują autyzm. Najłatwiej jest odwołać się do medycznych kryteriów, które są spisane, które funkcjonują i na podstawie których stawiane są diagnozy. Według tych kryteriów autyzm rozpoznaje się na podstawie dwóch głównych grup cech, zwanych również objawami. Z jednej strony są to pewne odmienności czy – posługując się bardziej medycznym językiem – deficyty związane z komunikacją społeczną i relacjami społecznymi. Z drugiej strony są to też cechy związane ze sztywnymi, ograniczonymi zachowaniami. W związku z tym osoby autystyczne są kojarzone z takimi, które mają problemy w relacjach międzyludzkich. Okazuje się też, że łatwiej nam się dogadać z innymi osobami autystycznymi. Zasadnicza trudność pojawia się na linii osoby autystycznej i osoby nieautystycznej. Osoby w spektrum autyzmu cechują pewne odmienności w komunikacji. Dla przykładu autystyczna osoba może mieć inne postrzeganie odgórnych reguł czy też może czerpać swoją motywację w życiu z zupełnie innych pobudek niż osoba nieautystyczna, czyli neurotypowa. Jeśli chodzi o reguły społeczne, to większość z osób w spektrum może się do nich stosować, nadal nie uznając ich za coś nadrzędnego. Wynika to z faktu, że mamy tendencję do tego, by nie przykładać tak dużej wagi do niepisanych reguł społecznych. Wielu z nas lubi mieć rzeczy logicznie uzasadnione, sensowne i ja należę do grupy właśnie tych osób. Mamy często małą otwartość na zmiany, małą elastyczność zachowania, charakterystyczne jest dla nas też stimowanie, czyli autostymulacja, którą robimy na przykład przez różne powtarzalne ruchy. NATURA | luty 2023 33